Porozumienie rodzicielskie – na czym polega?
Porozumienie rodzicielskie to instytucja prawa rodzinnego i opiekuńczego. Pozwala rodzicom ukształtować wzajemne prawa i obowiązki tak, aby nie musiał ingerować w nie sąd. Służy to poprawie relacji obu rodziców i pozwala uniknąć problemów na tle dziecka. Oczywiście nadrzędną wartością jest dobro dziecka, więc takie porozumienie musi brać interes dziecka pod uwagę.
Rozwód a władza rodzicielska
Rozwód prawie zawsze wiąże się z dużymi emocjami, przez co na ogół strony nie potrafią osiągnąć porozumienia w żadnej kwestii. Jedną z tych kwestii jest oczywiście władza rodzicielska i kontakty z dzieckiem. Jeżeli sąd rozwodowy widzi, że rodzicie nie potrafią się porozumieć nie może pozostawić im obojgu wykonywania władzy rodzicielskiej. Wynika to stąd, że skoro jeden z rodziców jest rodzicem wiodącym, to powinien on mieć większy wpływ na sprawy związane z dzieckiem. Dlatego też w braku porozumienia rodzicielskiego sąd powierzy jednemu z rodziców władzę rodzicielską, a drugiemu z rodziców ograniczy władzę rodzicielską. Ograniczenie władzy rodzicielskiej polega na pozostawieniu drugiemu z rodziców katalogu spraw, w których rodzic wiodący musi uzyskać zgodę.
Na ogół są to:
– sprawy religijne,
– wybór szkoły,
– wybór sposobu leczenia.
Z powyższego wynika więc, że pomimo ograniczenia władzy rodzicielskiej, rodzic niewiodący i tak ma dużo do powiedzenia w sprawach dziecka. Rodzic wiodący za to będzie podejmował decyzje w sprawach bieżących, gdyż dziecko mieszka właśnie z tym rodzicem.
Czym jest porozumienie rodzicielskie
Jak wspomniałem na wstępie, jest to porozumienie między rodzicami w zakresie władzy rodzicielskiej i kontaktów. Porozumienie rodzicielskie najlepiej sporządzić przed wniesieniem sprawy do sądu. Wówczas porozumienie rodzicielskie jest załącznikiem do pozwu. Pokazuje to sądowi, że rodzicie potrafią współdziałać i mają pomysł na ułożenie relacji rodzinnych po rozwodzie. Jeżeli porozumienie rodzicielskie nie narusza dobra dziecka – sąd je uwzględni. Reguluje tę kwestię art. 58 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie z paragrafem 1., zdaniem 2., sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Innymi słowy – rodzice mogą regulować swoje obowiązki dowolnie, jednak granicą jest dobro dziecka.
Co powinno znaleźć się w porozumieniu rodzicielskim?
W porozumieniu – jak wspomniałem powyżej – regulujemy władzę rodzicielską i kontakty z dzieckiem. Powinny się tam zatem znaleźć zapis, którym strony pozostawiają władzę rodzicielską obojgu rodzicom. W następnej kolejności powinniśmy zawrzeć “grafik” realizacji kontaktów. Chodzi tu o wskazanie kiedy rodzic niewiodący będzie mógł spędzać czas z dzieckiem. Na ogół jest to jakiś dzień tygodnia, weekendy, ferie, wakacje i określone dni świąt. Strony mogą regulować to zupełnie dowolnie. Zdarza się, że strony w ogóle nie regulują kontaktów, wymaga to jednak sporego zaufania.
Często w porozumieniu rodzicielskim strony zawierają zapisy o formie kontaktowania się, przekazywania informacji na temat dziecka. Znajdziemy tam też zobowiązanie do wzajemnego poszanowania, nienastawiania dziecka przeciwko drugiemu rodzicowi i jego rodzinie. Chodzi więc o to, aby porozumienie rodzicielskie nie tylko regulowało, ale także harmonizowało relacje rodziców oraz rodziców i dziecka. Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie stawia warunków co do treści porozumienia rodzicielskiego, można więc regulować wiele kwestii. Często w takim dokumencie pojawia się zapis o wysokości alimentów. Należy tu podkreślić, że żadna ze stron nie jest związana takim ustalenie, gdyż ustalenie alimentów należy do postępowania sądowego.
Co, jeśli porozumienie rodzicielskie nie działa?
Oczywiście nie można wykluczyć, że z jakichś przyczyn relacje rodziców po rozwodzie pogorszą się. Jeżeli metody polubowne zawiodą, każdy z rodziców może złożyć wniosek do sądu rodzinnego zarówno w zakresie władzy rodzicielskiej, jak i kontaktów. Przykładowo, rodzic wiodący narusza postanowienia porozumienia rodzicielskiego w zakresie kontaktów. Rodzic niewiodący może wówczas złożyć wniosek we właściwym sądzie rejonowym o ich uregulowanie. Na ogół jest tak, że strona wnosi łącznie o orzeczenie o władzy rodzicielskiej i o kontaktach.
Korzyści porozumienia rodzicielskiego
Jest ich wiele. Przede wszystkim zmusza to rodziców do współpracy. Strona nie zawsze zgadza się z wyrokiem sądu, ale trudno nie zgadzać się z czymś, na co sami przystaliśmy. Porozumienie powoduje więc, że strony chętniej będą respektować swoje własne, wynegocjowane stanowisko. Po drugie – rodzic wiodący zawsze musi liczyć się ze zdaniem drugiego z rodziców, na czym zyskuje głównie dziecko. Po trzecie – szybkość postępowania. W przypadku rozwodu bez winy, z zawartym porozumieniem rodzicielskim jesteśmy w stanie skończyć sprawę na jednej rozprawie. Rekord to 21 minut rozprawy rozwodowej. Z doświadczenia wiem, że również sądy preferują takie rozwiązanie.
Adwokat Mikołaj Jarosiński
sprawy rodzinne, rozwodowe, karne